per
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
2008-08-22
2
1
1
11
40999
Research Article
معرفی نشانگر مرکز جرم مقیاس در حوزه موجک و بهکارگیری آن در اکتشافات لرزهای
معرفی نشانگر مرکز جرم مقیاس در حوزه موجک و بهکارگیری آن در اکتشافات لرزهای
فرحناز اشرفیان اصفهان
1
حمیدرضا سیاهکوهی
2
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
مؤسسة ژئوفیزیک، دانشگاه تهران
امواج لرزهای در زمین متحمل جذب ناشی از ناهمسانگردیهای محیط میشوند. برآورد تضعیف از روش کاهش دامنه امواج لرزه ای مشاهده شده اغلب با خطا همراه است. از آنجا که جذب انرژی لرزهای متناسب با بسامد امواج افزایش مییابد، لذا از روشهای بسامدی برای برآورد ضریب تضعیف یا فاکتور کیفیت (Q) استفاده میکنند. در اغلب روشهای مرسوم با تعریف نشانگرهای لرزهای بسامدی و بررسی ارتباط بین آنها و جذب انرژی، حضور ناهمسانگردیها تحقیق میشود. در این تحقیق تبدیل موجک پیوسته (CWT) و نقشه زمان ـ مقیاس حاصل از آن در نقش ابزاری ریاضی بهکار رفته است. با بررسی ارتباط بین ضریب کیفیت محیط انتشار موج و مرکز جرم مقیاس (Centroid of Scale) استخراج شده از نقشه زمان ـ مقیاس در حکم نشانگر لرزهای، تضعیف انرژی لرزهای به هنگام انتشار مورد بررسی قرار میگیرد. معمولا بیهنجاریهای مرتبط با جذب در مقاطع لرزهای بسیار حائز اهمیتاند و نشانگر حضور مخازن هیدروکربوری یا زونهای گسلشی هستند. با این انتظار که بررسی رفتار، نشانگر مرکز جرم مقیاس مقاطع لرزهای بتواند محل تجمع هیدروکربورها یا زونهای گسل خورده را مستقیما نشان دهد، در این بررسی الگوریتم های مربوط در محیط نرمافزار Matlab تدوین و روی دادههای لرزهای مصنوعی و واقعی ارزیابی شده است. سرعت و دقت محاسباتی بیشتر، از جمله مزایای این روش نسبت به روشهای دیگر است.
https://www.ijgeophysics.ir/article_40999_e25fd23d79b26ea035fc9f4a3c0436c1.pdf
ضریب کیفیت
تبدیل موجک
مرکز جرم مقیاس
مقیاس نما
نشانگر لرزهای
per
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
2008-08-22
2
1
13
23
41001
Research Article
استفاده از روش LMR در تفکیک سیالات مخزنی و سنگشناسیهای متفاوت در مخزن ماسهسنگی غار میدان ابوذر در خلیجفارس
استفاده از روش LMR در تفکیک سیالات مخزنی و سنگشناسیهای متفاوت در مخزن ماسهسنگی غار میدان ابوذر در خلیجفارس
مرضیه میرزاخانیان
1
عبدالرحیم جواهریان
nigs_ijg@ut.ac.ir
2
مهدی اصغرزاده
3
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
شرکت نفت فلات قاره
وارونسازی AVO در استخراج پارامترهای لامه ( و ) میتواند در تشخیص سیالات مخزنی و سنگشناسیهای متفاوت بهکار رود. و از جمله خصوصیات سنگشناسیاند که میتوان از دادههای لرزهای پیش از برانبارش بهدست آورد. بر اساس این روش مفسران میتوانند LMR (Lambda-Mu-Rho) را در حکم روش تحلیل AVO پیشرفته در تشخیص هیدروکربور و نوع سنگشناسی مخزن مورد استفاده قرار دهند. در این مقاله به بررسی نتایج کاربرد روش LMR و مقایسه آن با نشانگرهای معمولی AVO (از جمله تغییرات نسبت پواسون) روی قسمتی از دادههای سهبعدی مخزن ماسهسنگی غار میدان نفتی ابوذر واقع در شمالغربی خلیج فارس پرداخته میشود. در این بررسی از دادههای نگار یک چاه واقع در زون نفتی به منظور کالیبره کردن دادههای واقعی استفاده شدهاست. پس از تهیه مقاطع ضرایب بازتاب موج تراکمی و موج برشی با اجرای تحلیل AVO، به کمک وارونسازی بر پایه مدل، مقاطع مقاومت لرزهای موج تراکمی () و مقاومت لرزهای موج برشی () بهدست آمدهاست. سپس با کمک این مقاطع و روابط موجود بین آنها، مقاطع و به منظور تفکیک زونهای هیدروکربوری و واحدهای سنگشناسی متفاوت تهیه شده و مورد تفسیر قرار گرفتهاست.
https://www.ijgeophysics.ir/article_41001_7c14d60225d06b395215249b0f263c8c.pdf
وارونسازی AVO
پارامترهای لامه
روش LMR
ماسهسنگ غار
per
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
2008-08-22
2
1
25
37
41002
Research Article
برآورد مقاومت لرزهای برشی با استفاده از دامنه موج تراکمی و کاربرد آن در تعیین نوع سیالات مخزنهای کربناته
برآورد مقاومت لرزهای برشی با استفاده از دامنه موج تراکمی و کاربرد آن در تعیین نوع سیالات مخزنهای کربناته
علیرضا گلالزاده
1
عبدالرحیم جواهریان
nigs_ijg@ut.ac.ir
2
مجید نبیبیدهندی
3
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
بهدلیل متفاوت بودن خاصیت موج تراکمی از موج برشی و تاثیرپذیری متفاوت آنها از خواص کشسان سنگ، اگر به شکلی بتوان هر دو موج را با هم در یک نمونه سنگی مورد بررسی قرار داد، اطلاعات با ارزشی از سیال و جنس مواد تشکیل دهنده مخزن بهدست میآید. بهدلیل مشکلات برداشت اطلاعات لرزهای برشی، در این مقاله نشان داده می شود که میتوان با استفاده از اطلاعات لرزهنگاری موج تراکمی، اطلاعات موج برشی را استخراج کرد. سپس آنها را به صورت دو نشانگر لرزهای توانمند که قادر به تفکیک و شناسایی اطلاعات سنگشناسی و سیالات درون مخزن هستند مورد بررسی قرار داد. در این مقاله برآورد ضرایب بازتاب موج تراکمی و برشی با استفاده از روش وارون سازی محاسبه شدهاست. همچنین با استفاده از روش وارونسازی باند بسامدی محدود، نسبت به برآورد مقاومتهای لرزهای تراکمی و برشی اقدام صورت گرفته است. در ادامه کاربرد این روش روی یک مخزن کربناته از نواحی جنوب غرب ایران بررسی شده است. این بررسی روشن ساخت که مقاومتهای لرزهای تراکمی و برشی به خواص مخزنی حساسیت نشان می دهند و به پیدا کردن تغییرات سیال در مخزن را کمک میکند.
https://www.ijgeophysics.ir/article_41002_41caf1d5b06d817f3a31fbf89c728a17.pdf
مقاومتهای لرزهای تراکمی و برشی
ضرایب بازتاب
نشانگرهای لرزهای
مخزنهای کربناته
per
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
2008-08-22
2
1
39
47
41003
Research Article
تعیین نفوذپذیری خردهسنگهای حفاری با استفاده از دستگاه دارسی لاگ
تعیین نفوذپذیری خردهسنگهای حفاری با استفاده از دستگاه دارسی لاگ
حسام آلوکی بختیاری
1
عزت اله کاظم زاده
2
مجید نبی بید هندی
3
جعفر ولی
4
رولند لنورمند
5
پژوهشگاه صنعت نفت
پژوهشگاه صنعت نفت
مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
پژوهشگاه صنعت نفت
موسسه نفت فرانسه
اندازهگیری مستقیم پارامترهای مخزنی سنگ شامل تخلخل و نفوذپذیری برای توصیف مخزن از اهمیت بسیاری برخوردار است. در شرایطی که سازند مورد بررسی مغزهگیری نشده باشد و یا به دلایل مشکلات مغزهگیری در پارهای از قسمتهای چاه امکان مغزهگیری وجود نداشته باشد، خردهسنگهای حفاری حمل شده با گل حفاری، تنها شواهد موجود از سازندهای حفاری شدهاند که دستیابی به اطلاعات تخلخل و نفوذپذیری آنها با استفاده از روشهای اندازهگیری مستقیم دارای اهمیت است.
روشهای آزمایشگاهی اندازهگیری نفوذپذیری خردهسنگهای حفاری محدودند و اساس اندازهگیری در این روشها ایجاد جریان سیال از درون خردهسنگها، به جای عبور از فضای بین آنها است ( اگرمن و همکاران، 2002). در روش بهکار رفته در این بررسی با استفاده از دستگاه دارسی لاگ فضای خالی بین خردهسنگها با روغن پر میشود و با تزریق روغن تحت فشار به خردهها و تراکم هوای محبوس درون آنها، نفوذپذیری نمونه تعیین میشود. دستگاه دارسی لاگ، محصول 2004 ، تحت لیسانس موسسه نفت فرانسه است و نخستین بار در کشور در پژوهشگاه صنعت نفت نصب و راه اندازی شده است.
در این مقاله ابتدا دستگاه دارسی لاگ معرفی میشود و سپس به منظور بررسی میزان وابستگی نفوذپذیری خردهسنگها به نوع تخلخل، نفوذپذیری نمونه مغزه استوانهای شکل (پلاگ) با نفوذپذیری تکههای خرد شده از همان نمونه مغزه که با دستگاه دارسی لاگ اندازهگیری شده است، مقایسه میشود. نتایج نشان میدهند که در ماسهسنگها و سنگهای کربناته دارای بافت نامتراکم و تخلخل غالب بیندانهای و بینبلوری که نفوذپذیری آنها بیش از 1 میلیدارسی باشد، انطباق خوبی بین نفوذپذیری مغزه با نفوذپذیری خردهسنگها وجود دارد و میانگین خطای نسبی حدود 5 درصد است. بنابر این روش پیشگفته برای تعیین نفوذپذیری خردههای اینگونه از سنگها میتواند قابل اعتماد باشد. همچنین آزمایشها روشن ساخت که در سنگهای کربناته با بافت متراکم و تخلخل و گلوگاههای بسیار کوچک و با نفوذپذیری کمتر از 1 میلیدارسی، و همچنین در سنگهای کربناته با تخلخل دوگانه، بهویژه با افزایش تخلخلهای قالبی و حفرهای غیر مرتبط، مقدار نفوذپذیری خردهسنگها متفاوت از نفوذپذیری مغزه بوده و میانگین خطای نسبی حدود 47 درصد است که نشان میدهد روش یاد شده در این گونه از سنگها ازسطح اعتماد کافی برخوردار نیست.
https://www.ijgeophysics.ir/article_41003_99145bb741de1d5cd32c750fa39529b3.pdf
خرده سنگهای حفاری
نفوذپذیری
دارسیلاگ
تخلخل دوگانه
per
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
2008-08-22
2
1
49
62
41004
Research Article
کاربرد روش وارون خطی در تعیین پارامترهای منابع مغناطیسی منزوی
کاربرد روش وارون خطی در تعیین پارامترهای منابع مغناطیسی منزوی
مجتبی موحدی
1
محسن اویسی موخر
moveisy9@gmail.com
2
پژوهشکده مطالعات ژئوفیزیک دانشگاه رازی کرمانشاه
پژوهشکده مطالعات ژئوفیزیک دانشگاه رازی کرمانشاه
مسئله وارون ارائه شده در این مقاله از نوع وارون خطی بیش از حد تعیین شده است که برای ساخت آن از تابع سیگنال تحلیلی و مشتق افقی آن استفاده شده است. این روش میتواند پارامترهای فاکتور شکل و عمق بیهنجاری مغناطیسی حاصل از منابعی منزوی با شکل هندسی ساده را تعیین کند. نتایج مدلسازی مصنوعی دایک نازک با عمق و گسترش نامحدود نشان میدهد که این روش توانایی زیاد در برآورد دو پارامتر مورد نظر دارد. با تعیین دو پارامتر فوق، دیگر پارامترهای بیهنجاری را میتوان تعیین کرد به جز ضخامت و خودپذیری مغناطیسی که بهصورت حاصلضرب معلوم به یکدیگر وابستهاند و لذا با برآورد یکی از راه حفاری یا بررسی زمینشناسی میتوان دیگری را نیز بهدست آورد. با استفاده از روش فوق ، تفسیر دادههای مغناطیس هوابرد برداشت شده از منطقهای در خرمآباد فاکتور شکل و عمق را به ترتیب برابر 9575/0 و 3/1390 متر تعیین میکند. در نتیجه دیگر پارامترهای بیهنجاری، از جمله شیب دایک، زاویه مغناطش موثر، پارامتر شاخص و حاصلضرب ضخامت در خودپذیری به ترتیب برابر 130/4، 190/55 ، 50/24 و 64/2 تعیین میشوند.
https://www.ijgeophysics.ir/article_41004_4444904484c5d4d92b7bbf71246d211a.pdf
وارونخطی با تقریب کمترین مربعات
سیگنال تحلیلی و مشتق افقی آن
فاکتور شکل
عمق
per
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
2008-08-22
2
1
63
78
41005
Research Article
بررسی اثر راستاگرایی بر جنبش نیرومند زمین در زمینلرزه 11 فروردین 1385 درب آستانه- سیلاخور
بررسی اثر راستاگرایی بر جنبش نیرومند زمین در زمینلرزه 11 فروردین 1385 درب آستانه- سیلاخور
کتایون بهزاد افشار
1
نوربخش میرزایی
2
مرتضی اسکندری قادی
ghadi@ustmb.ac.ir
3
فریدون سینائیان
4
غلامرضا قدرتی امیری
ghodrati@iust.ac.ir
5
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
دانشکده علوم پایه پردیس دانشکده فنی دانشگاه تهران
مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن
دانشگاه علم و صنعت ایران
پدیده راستاگرایی گسلش باعث ایجاد تغییرات در مولفههای جنبش نیرومند زمین میشود که از آن جمله میتوان به تغییرات مولفه افقی عمود برگسل و مولفه افقی موازی با گسل اشاره کرد که در مورد پارامتر سرعت جنبش زمین بیشتر مشهود است. در این مقاله فاکتوری که میزان اثر پدیده راستاگرایی در روابط تضعیف مربوط به سرعت جنبش نیرومند زمین را تعیین میکند، معرفی میشود. این فاکتور به منظور لحاظ کردن اثر پدیده راستاگرایی در روابط تضعیف سرعت جنبش نیرومند زمین، بر پایه مدلسازی ارائه میشود. بدینمنظور زمینلرزه 11 فروردین 1385 درب آستانه-سیلاخور، با استفاده از روش اجزای محدود و با نرمافزار ANSYS مدلسازی میشود.
پارامترهای مورد بررسی شامل نسبت مولفه افقی سرعت عمود بر گسل ( vn ) به مولفه افقی سرعت موازی با گسل ) (vp و نسبت مولفه افقی سرعت عمود بر گسل به سرعت افقی میانگین (v) است. نتایج حاصل از دادههای جنبش نیرومند زمین مربوط به زمینلرزه 1385درب آستانه- سیلاخور و دادههای حاصل از مدلسازی این زمینلرزه نشاندهنده افزایش نسبت مولفه افقی عمود بر گسل به مولفه افقی موازی با گسل سرعت در دو انتهای گسل، هم در جهت پیشرو که سرعت بیشتر است و چه در جهت پسرو که سرعت کمتری دارد است، یعنی نسبت مولفه افقی سرعت عمود بر گسل به مولفه افقی سرعت موازی با گسل وابسته به زاویه راستاگرایی است. همچنین، نسبت سرعت مولفه افقی عمود بر گسل به سرعت افقی میانگین با استفاده از مدلسازی زمینلرزه درب آستانه- سیلاخور با روش اجزای محدود تعیین شده است. نتایج حاصل نشان میدهد که این نسبت با تغییر زاویه راستاگرایی، فاصله تا رومرکز زمینلرزه و طول گسیختگی تغییر میکند. در مورد دادههای ثبت شده از زمینلرزه درب آستانه- سیلاخور نیز همین روند قابل مشاهده است، بدین ترتیب رابطهای برای تعیین تغییرات برحسب زاویه راستاگرایی ارائه شدهاست. معادله پیشنهاد شده برای نسبت مولفه افقی سرعت عمود برگسل به سرعت افقی میانگین برحسب برای زمینلرزه مدلسازی شده مورد نظر به دست آمده است. این معادله برای دخالت دادن راستاگرایی در روابط تضعیف مربوط به سرعت در چنین ناحیهای مورد استفاده قرار میگیرد.
https://www.ijgeophysics.ir/article_41005_f42b68779e65e3f3d41c8973aaeb1607.pdf
راستاگرایی
زمینلرزه درب آستانه- سیلاخور
روش اجزای محدود
سرعت جنبش نیرومند زمین
per
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
2008-08-22
2
1
79
90
41006
Research Article
برآورد فاکتور کیفیت با استفاده از دادههای نیمرخ لرزهای قائم در یکی از میدانها هیدروکربوری جنوب ایران
برآورد فاکتور کیفیت با استفاده از دادههای نیمرخ لرزهای قائم در یکی از میدانها هیدروکربوری جنوب ایران
ملیحه کاظمی
1
عبدالرحیم جواهریان
nigs_ijg@ut.ac.ir
2
محمد کمال قاسم العسکری
3
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران
دانشگاه صنعت نفت
فاکتور کیفیت (Q) یک فاکتور با ارزش در بررسی مخزن است که مقادیر کوچک آن نشاندهنده تضعیف نسبی انرژی لرزهای در محیط انتشار است و میتواند مؤید وجود هیدروکربورها در مخزن باشد. با استفاده از مقادیر Q در عمقهای متفاوت یک چاه میتوان به وجود هیدروکربورها در مخزن پی برد. در این مقاله، با استفاده از دادههای نیمرخ لرزهای قائم (VSP) دو چاه اکتشافی در یکی از میدانها جنوب ایران، مقادیر Q با روش نسبت طیفی، به دست آمدهاند. همچنین به منظور مقایسه با مقادیر Q به دست آمده، نسبت Vp /Vs و نسبت پواسون در محدوده عمقهای مورد نظر تعیین شد. مقادیر کمتر از ٢٥ برای Q را میتوان در حکم شاخص حضور هیدروکربورها در مخزن در نظر گرفت که با استفاده از نمودارهای چاه، مورد تأیید قرار گرفته است.
https://www.ijgeophysics.ir/article_41006_29abf7dd4fbea03d199fbd8d3702dec4.pdf
فاکتور کیفیت
روش نسبت طیفی
تضعیف
دادههای نیمرخ لرزهای قائم