انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
6
2
2012
08
22
محاسبه تانسور تنش براساس وارونسازی سازوکار کانونی زمینلرزهها و کاربرد آن در منطقۀ مکران
1
19
FA
شاهرخ
پوربیرانوند
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران
beyranvand@iiees.ac.ir
ظاهر حسین
شمالی
0000-0001-6254-7560
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران
shomali@ut.ac.ir
اطلاع از چگونگی تغییرات تنش در پوسته برای درک وضعیت ژئودینامیک و تحقیق زمینساختی منطقۀ مورد بررسی لازم است. در این نوشتار ضمن بیان مبانی نظری وارونسازی تانسور تنش با استفاده از سازوکارهای کانونی زمینلرزهها، به معرفی دو رویکرد خطی و غیرخطی در این موضوع پرداخته شده و دو روش برگزیده از هریک از این رویکردها بهطور خلاصه توضیح داده شدهاند. سپس هر دو روش روی یک مجموعه دادۀ شناخته شده که مربوط به درۀ دیکسی در ایالت کالیفرنیای ایالات متحد امریکا میشود، درحکم دادۀ مصنوعی آزمایش شده و نقاط قوت و ضعف روشها مورد ارزیابی قرار گرفته است.. سپس با توجه به اهمیت منطقۀ مکران در جنوب ایران و پاکستان و نقش اساسی بررسی تنش در ارزیابی وضعیت زمینساختی این منطقه، از دادههای مربوط به منطقۀ مکران درحکم دادۀ واقعی برای پیادهسازی روش استفاده شد. در انتها براساس وارونسازی تنش با استفاده از سازوکارهای کانونی موجود در منطقه، راستای تنش در مکران غربی برابر با 4 ± 6/17 درجه، در مکران مرکزی 3 ± 2/38 درجه و در قسمت شرقی مکران 4 ± 0/157 درجه بهدست آمده است.
تانسور تنش,درۀ دیکسی,سازوکار کانونی زمینلرزه,مکران,وارونسازی خطی و غیرخطی
https://www.ijgeophysics.ir/article_40629.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40629_16eae6afed02a651072e5f7c0f2af281.pdf
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
6
2
2012
08
22
طراحی الگوی انفجار با استفاده از بسامد غالب و بیشینه مجاز سرعت ذرات
20
29
FA
حسن
بخشنده امنیه
گروه مهندسی معدن، دانشگاه کاشان، ایران
علی
سیامکی
گروه مهندسی معدن، دانشگاه کاشان، ایران
همة انرژی حاصل از انفجار صرف خرد شدن تودهسنگ نمیشود و بخش زیادی از آن صرف ایجاد لرزش زمین، انفجار هوا، پرتاب سنگ و مانند آن میشود. لرزش زمین حاصل از انفجار، همواره تهدیدی جدی برای سازهها و منازل مسکونی اطراف محل انفجار بهشمار میرود. از پارامترهای مهم در ارزیابی میزان لرزش زمین و خسارات وارده حاصل از انفجار، حداکثر سرعت ذرات و بسامد است. روابط عرضه شده برای طراحی الگوی انفجار براساس ویژگیهای تودهسنگ یا ماده منفجره است و در آنها تاثیر موج انفجار نادیده گرفته میشود. در این مقاله با استفاده از شبکه عصبی مصنوعی دادههای ثبت شده در معدن مس سرچشمه مورد آموزش قرار گرفت. در این شبکه پارامترهای فاصله از محل انفجار، حداکثر سرعت ذرات، بسامد غالب، چگالی ماده منفجره و حجم بلوک استخراجی درحکم ورودی و پارامترهای الگوی انفجار (فاصله ردیفی چالها، فاصله چالها در یک ردیف و وزن کل خرج مصرفی) خروجی شبکه هستند. شبکه با استفاده از الگوریتم پسانتشار خطا و با آرایش 3×10×12×14×16 آموزش داده شده است. بهمنظور کسب اطمینان از آموزش، شبکه براساس دادههای کنترل، مورد آزمایش قرار گرفت و دستیابی به ضریب همبستگی 82/0، 71/0 و 76/0 بهترتیب برای وزن کل خرج، فاصله ردیفی چالها و فاصله چالها در یک ردیف ممکن شد.
حداکثر سرعت ذرات,بسامد غالب,الگوی انفجار,شبکه عصبی مصنوعی
https://www.ijgeophysics.ir/article_40630.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40630_19768fbd3e43ef32f9b9406bd99598b2.pdf
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
6
2
2012
08
22
بررسی اولیه تغییرات غلظت گاز رادون در چشمة آبگرم جوشان واقع در استان کرمان بهمنزلة پیشنشانگر زلزله برای زلزلههای 9/4 ریشتری شهداد و 3/4 ریشتری اردیبهشت 1388 سیرچ
30
39
FA
علی
نگارستانی
دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان، کرمان، ایران
سید مهدی
هاشمی
مرکز بین المللی علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی، کرمان
فرزین
ناصری
مرکز بین المللی علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی، کرمان
مجتبی
ناموران
دانشگاه تحصیلات تکمیلی صنعتی و فناوری پیشرفته کرمان، کرمان، ایران
سید محمد
موسوی نسب
دانشگاه آزاد اسلامی، واحد کرمان، گروه فیزیک، کرمان، ایران
حبیباله
منتظری
مرکز بین المللی علوم و تکنولوژی پیشرفته و علوم محیطی، کرمان
یافتن روشهای قابل اطمینان بهمنظور پیشبینی کوتاهمدت زمینلرزهها از مهمترین رهیافتهایی است که سالها است دانشمندان به دنبال آن هستند. در این میان، ناهنجاریهای ژئوشیمیایی، از جمله تغییرات در میزان گاز رادون خروجی از زمین، ناشی از فعالیتهای زمینساختی و لرزهزمینساختی را میتوان درحکم یکی از روشهای نوین و قابل بررسی در این راستا معرفی کرد. از این رو، در این مقاله، ضمن معرفی اولین ایستگاه پایش پیوسته غلظت گاز رادون روی چشمههای آبگرم در کشور، زلزلههای رویداده و دادههای ثبت شده پیرامون غلظت گاز رادون ایستگاه فوق، در بازههای زمانی 11/2/88 تا 29/2/88 ، مورد بررسی قرار میگیرد. از میان زلزلههای روی داده در این مدت، تنها دو زلزله 9/4 و3/4 ریشتری، با فاصله رومرکزی 21 و 5 کیلومتری نسبت به ایستگاه پایش، که بهترتیب در تاریخهای 21/2/88 و 22/2/88 به وقوع پیوستهاند، قابلیت تاثیرگذاری روی غلظت گاز رادون اندازهگیری شده را طبق مدلهای تنش- واتنش موجود داشتهاند. ثبت بیهنجاری در دادههای اندازهگیری شده غلظت گاز رادون، چند روز قبل از بروز این دو زلزله، میتواند بیانگر نقش پیشنشانگری گاز رادون برای زلزلههای فوق باشد. مقادیر ثبت شده، دو بیهنجاری با تغییرات نسبی 40 درصدی گاز رادون، بهترتیب یکی در روز 15/2/88 و دیگری در روز 19/2/88 را نشان میدهد. دادههای فوق نیز همانند دادههای دورههای پیشین، بهخوبی نشان میدهد که بین تغییرات نسبی گاز رادون و رویداد زلزله در این منطقه، ارتباط وجود دارد.
غلظت گاز رادون,زلزله,پیشنشانگر,چشمه آبگرم جوشان
https://www.ijgeophysics.ir/article_40631.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40631_6e8593160ec0e3d97dae80e1d8383f8e.pdf
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
6
2
2012
08
22
مقایسه روشهای مختلف تحلیل سرعت براساس همبستگی در پردازش دادههای لرزهای بازتابی
40
55
FA
مهدی
بشردوست
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران
سیاوش
ترابی
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران
sitorabi@ut.ac.ir
مجید
نبی بیدهندی
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران
mnbhendi@ut.ac.ir
در این تحقیق مقدمه تحلیل سرعت، چگونگی و ساختار سرعت به اختصار بیان میشود. در ادامه سعی شده است شش روش از مرسومترین روشهای تحلیل سرعت شامل روشهای برانبارش دامنه، برانبارش دامنه بهنجار، دگرهمبستگی، انرژی دگرهمبستگی بهنجار، شباهت و AB Semblance که براساس همبستگی بین ردلرزهها است باهم مقایسه شوند. کَد این روشها با استفاده از برنامه نرمافزار مَتلَب MATLAB نوشته و روی دادة مصنوعی اِعمال شده است. نتیجه این روشها از نظر زمانی و سرعتی با هم مقایسه شده و دقت آنها مورد بررسی قرار گرفته است. چهار معیار برای مقایسه نتایج روشها معرفی میشود که عبارتاند از: تباین یا «نسبت همدوسی در سرعت موردنظر به همدوسی در سرعتهای مجاور»، پخششدگی، توانایی تفکیک سرعتی و توانایی تفکیک زمانی. نتایج روشهای تحلیل سرعت با توجه به این معیارها مورد مقایسه قرار میگیرد و کارآمدترین روش براساس ترسیم در نمودار فیتنس و بررسی معیارها انتخاب میشود. کیفیت تحلیل سرعت روشها بسته به میزان همدوسی سرعت رخدادها و همچنین شیب این نمودارها تغییر میکند. در ادامه، نسبت سیگنال به نوفه تغییر مییابد و نتایج اُِعمال روشها با رسم دوباره در نمودار فیتنس بررسی میشود. روش AB Semblance، دگرهمبستگی و شباهت بهترین نتایج را کسب میکنند و در ادامه روشAB Semblance بهمنزلة کارآمدترین روش انتخاب میشود. درنهایت این روشها روی داده حقیقی که متعلق به یکی از مناطق نفتی ایران است اِعمال میشود و شبیه داده مصنوعی، روش AB Semblance بهترین نتیجه را کسب میکند. در این تحقیق مشخص شد که روش AB Semblance توانایی تفکیک سرعتها و زمانهای بسیار نزدیک به هم را دارد و قادر است لایههایی را که از نظر سرعتی با هم تفاوت چندانی ندارند و یا ضخامت کمی دارند از هم تشخیص دهد.
تحلیل سرعت,برانبارش دامنه,دگرهمبستگی,AB Semblance
https://www.ijgeophysics.ir/article_40632.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40632_7c2633c92b9902bf59f6bb42743deaba.pdf
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
6
2
2012
08
22
تحلیل عددی اثرات ناشی از انفجار تکچال در تودۀ گلسنگی سد گتوند علیا
56
72
FA
حسن
بخشنده امنیه
گروه مهندسی معدن، دانشگاه کاشان
معین
بهادری
گروه مهندسی معدن، دانشگاه کاشان
نحوۀ تشکیل و انتشار ترکها از عاملهای مؤثر در کنترل آسیبهای ناشی از انفجار، بهخصوص در عملیات انفجار کنترل شده هستند. بهمنظور پیشبینی و کنترل ترکهای ناشی از انفجار، نتایج آزمایش میدانی تکچال انفجاری در تودۀ گلسنگی منطقۀ سد گتوند علیا ثبت و با روشهای تجربی برآورد زونهای اطراف چال انفجاری مقایسه شده است. در این آزمایش چال انفجار به قطر 76 میلیمتر و عمق 2 متر در تودۀ گلسنگی حفاری و با یک کیلوگرم ماده منفجرۀ امولایت ترکی 27 و چاشنی الکتریکی آنی خرجگذاری شده است. مقادیر لرزش ناشی از این آزمایش انفجار، در دو دستگاه لرزهنگار VIBROLOC با فواصل 8 و 13 متری از چال انفجاری بهترتیب برابر 22/17 و 02/9 میلیمتر بر ثانیه ثبت شده است. شعاع منطقۀ پودر شده برابر 25 سانتیمتر و طول ترکهای شعاعی برداشت شده از این آزمایش 90 سانتیمتر اندازهگیری شده است. بهکمک نرمافزار المان مجزای UDEC نحوۀ انتشار ترکها و لرزشهای ناشی از انفجار در تودۀ گلسنگی منطقۀ سد گتوند علیا مدلسازی و با نتایج آزمایش میدانی و روشهای تجربی برآورد زونهای اطراف چال مقایسه شده است. در تحلیل عددی شعاع منطقۀ پودر شده و طول ترکهای شعاعی اطراف چال انفجاری بهترتیب 20 و 90 سانتیمتر و مقدار لرزشهای ناشی از انفجار در فواصل 8 و 13 متری بهترتیب 2/17 و 27/9 میلیمتر بر ثانیه برآورد شده که نشاندهندۀ دقت و صحت زیاد روش عددی المان مجزا در برآورد نتایج انفجار مانند تغییرشکلهای مومسان و لرزشزمین است. نتایج این بررسی نشان میدهد که مدلسازی عددی انطباق مناسبی با مقادیر اندازهگیری شدۀ میدانی دارد و رابطۀ اسن و همکاران و مدل تجربی ایشان بهترتیب در برآورد منطقۀ پودر شده و ترکهای شعاعی اطراف چال انفجاری قابلیت اعتماد بیشتری دارند.
انفجار,منطقۀ پودر شده,ترکهای شعاعی,گلسنگ,سد گتوند علیا
https://www.ijgeophysics.ir/article_40633.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40633_587e6d01d1e0bc0e10c672409c426bff.pdf
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
6
2
2012
08
22
تحلیل حساسیت مدلهای کشسان تغییرات همالرزهای شتاب گرانی در سطح پوسته زمین به پارامترهای ورودی
73
94
FA
اصغر
راستبود
دانشکده مهندسی نقشهبرداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران
بهزاد
وثوقی
دانشکده مهندسی نقشهبرداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی، تهران، ایران
vosoghi@kntu.ac.ir
فرایند زمینلرزه دربردارنده متغیرهای متعددی است که برخی از آنها با دقت بیشتری نسبت به بقیه با روشهایی غیر از مدلسازی تعیین میشوند. هدف از این تحقیق بررسی اثر تکتک پارامترهای ورودی هندسی و فیزیکی در مدلهای کشسان تغییرات هملرزه شتاب گرانی در سطح پوسته زمین است. با بررسیهای صورت گرفته در مورد روشهای متفاوت تعیین پارامترهای هندسی گسلش و پارامترهای فیزیکی منطقه گسلش، تحلیل حساسیت روی پارامترهایی که با دقت کمتری از اطلاعات مربوط به عملیات صحرایی تعیین میشوند، توصیه میشود. از بین این پارامترها میتوان به زاویه شیب یا عمق قفلشدگی بالای گسلش اشاره کرد. بااینحال در این تحقیق نقش کلیه پارامترهای گسلش روی دادههای حاصل از گرانیسنجی مورد بررسی قرار گرفته است. برای عملی ساختن این تحلیل از مدل تحلیلی اکوبو (1992) استفاده شده است. از اندازهگیریهای دقیق شتاب گرانی در سطح زمین، میتوان برای استخراج جزئیات بیشتری از پارامترهای گسلش پوستهای ناشی از زمینلرزه استفاده کرد. در این تحقیق، تغییرات شتاب گرانی سطحی در سه نوع گسلش امتدادلغز، شیبلغز و کششی در محیطی که از یک نیمفضای کشسان تشکیل شده است مدلسازی شده و تحلیل حساسیت روی همة پارامترهای هندسی و فیزیکی آن صورت میگیرد. براساس نتایج تحلیل حساسیت صورت گرفته ملاحظه میشود که بیشترین حساسیت و تغییر در شتاب گرانی نسبت به پارامتر نابرجایی و کمترین آن نسبت به طول گسل است. همچنین این مدل هیچ حساسیتی به ضرایب لامه نیمفضا در حالت جامد پواسون نشان نمیدهد. از طرفی از بین پارامترهایی که با دقت کمتری از اطلاعات مربوط به عملیات صحرایی تعیین میشوند، تعیین زاویه شیب صفحه گسل و عمق قفلشدگی بالا در هر سه نوع گسلش با استفاده از این مدل توصیه میشود. با استفاده از تحلیل حساسیت میتوان مکان مناسبترین اطلاعات تغییرات شتاب گرانی حاصل از مدل را در بهدست آوردن مقادیر پارامترهای مورد بررسی گسلش، تعیین کرد. برایناساس در مورد همة پارامترها از جمله شیب صفحه گسل و عمق قفلشدگی بالا، تصویر سطحی صفحه گسلش واقع در یک انتهای گسل در حالت امتدادلغز و وسط صفحه گسلش در حالت شیبلغز و کششی، بهترین مکان برای تعیین این پارامترها است. با توجه به احداث شبکه چندمنظوره ژئودزی فیزیکی و ژئودینامیک ایران، حل مسئله معکوس، یعنی تعیین پارامترهای گسلش ناشی از زمینلرزهها در محدوده احداثی این شبکه که کل ایران را دربرمیگیرد بهمثابة یک نتیجه کاربردی مهم این تحقیق برای این شبکه پیشنهاد میشود. افزایش تعداد ایستگاههای این شبکه در مناطق لرزهخیز نیز به حل بهتر مسئله معکوس با استفاده از مشاهدات این شبکه کمک خواهد کرد.
نظریة نابرجایی,تحلیل حساسیت,مدلسازی تحلیلی,گسل مرجع,تغییرات همالرزهای شتابگرانی,نیمفضای کشسان
https://www.ijgeophysics.ir/article_40634.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40634_ac3b450524dcdef90c77df345276ccef.pdf
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
6
2
2012
08
22
تشخیص منطقه آلودگی حاصل از زهآب اسیدی با استفاده از مدلسازی سهبُعدی دادههای ژئوالکتریک در محدودة کارخانة زغالشویی البرز شرقی
95
111
FA
علی
مرادزاده
دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود، ایران
a_moradzadeh@ut.ac.ir
مهدی
زارع
0000-0002-2106-7752
دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود، ایران
mzare@iiees.ac.ir
فرامرز
دولتی ارده جانی
دانشکده مهندسی معدن، نفت و ژئوفیزیک، دانشگاه صنعتی شاهرود، ایران
در سالهای اخیر، روشهای ژئوفیزیکی الکتریکی خصوصاً روشهای سهبُعدی ژئوالکتریک، بهطور موفقیتآمیزی در بررسیهای زیستمحیطی مورد استفاده قرار گرفتهاند. باطلههای تولید شده از کارخانجات زغالشویی، اغلب حاوی مواد سولفیدی هستند. حضور این مواد در مجاورت آب و اکسیژن هوا، باعث تولید زهاب اسیدی میشود. زهاب تولیدی به دلیل داشتن pH کم و غلظتهای زیاد SO<sub>4</sub><sup>-2</sup> و Fe<sup>2</sup><sup>+</sup> سبب بروز مشکلات زیستمحیطی در درازمدت میشود. در این مقاله، هدف این است تا آلودگیهای تولیدی حاصل از انباشت باطله کارخانه زغالشویی البرز شرقی شاهرود با استفاده از روشهای ژئوفیزیکی الکترومغناطیس با بسامد بسیار کم (VLF-EM) و همچنین روش مقاومت ویژه (DC) با استفاده از روش برداشت و مدلسازی سهبُعدی مورد بررسی قرار بگیرد. نتایج حاصل از تحقیق نشان میدهد که روش VLF در آشکار کردن مسیرهای حرکت آلودگی در پاییندست محل دپوی باطلهها، خوب عمل کرده است ولی دقیقاً نتوانسته گسترش عمقی مناطق آلوده را مشخص کند. این در حالی است که مدلسازی سهبُعدی دادههای ژئوالکتریک، زون آلودهای به ضخامت حدود 30 متر را در اعماق بین30 تا 60 متری در بخشی از پاییندست منبع آلودگی مشخص کرده است.
برداشتهای ژئوفیزیکی الکتریکی,روش VLF,باطلههای زغالشوئی,مدلسازی سهبُعدی,زهاب اسیدی معدن
https://www.ijgeophysics.ir/article_40635.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40635_3c14530ca6befece1ac23d294b6df475.pdf
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
6
2
2012
08
22
نقشه شباهت و کاربرد آن در تعیین نقاط با پتانسیل زیاد هیدروکربوری
112
123
FA
زهره
ذاکرینژاد
دانشگاه صنعتی شاهرود، ایران
امین
روشندل کاهو
0000-0002-2214-2558
دانشگاه صنعتی شاهرود، ایران
roshandel@shahroodut.ac.ir
علی
نجاتی کلاته
دانشگاه صنعتی شاهرود، ایران
nejati@shahroodut.ac.ir
تعیین تخلخل همواره در برآورد ذخیره درجای هیدروکربن، بررسی تغییرات رخساره، برنامهریزی بهینه بهمنظور توسعه میدان، کاهش مخاطره و همچنین حفر تعداد کمتری چاه و در نتیجه کاهش هزینههای حفاری بسیار حائز اهمیت است. نشانگرهای لرزهای و نگارهای چاه دادههایی هستند که در اغلب تحقیقات مخزن موجودند.تبدیل چندنشانگری عموماً از تلفیق کردن نشانگرهای لرزهای با نگارهای چاه برای آنالیز خواص مخزن اجرا میشود. یک مفسر برای تعیین نقاط بهینه حفاری نیاز به نظارت بر نقشههای گوناگون دارد که هرکدام دارای اطلاعاتی هستند. این فرایند طولانی و طاقتفرسا است و احتمال خطا در آن زیاد است.در این تحقیق روشی ارائه میشود تا از راه خلاصهکردن همه اطلاعات، تنها در یک نقشه، وظیفه مفسر را برای آنالیز چندین نشانگر لرزهای، بهصورت همزمان آسان کند. این نقشه که نقشه شباهت نام دارد، همانندی پاسخهای لرزهای هر منطقه در کل ناحیه مورد بررسی را نسبت به یک محل انتخاب شده (مبنا) در منطقه نشان میدهد. بررسی نتیجه نقشه شباهت و نقشه توزیع تخلخل در محدوده مخزن، همخوانی مناسب میان این دو نقشه را که از روشهای متفاوت بهدست آمدهاند و هرکدام دارای اطلاعات مخصوصی برای مفسر هستند، نشان میدهد که به تصمیمگیری مطمئنتر برای انتخاب نقطهای با پتانسیل زیاد اکتشافی و با مخاطره کمتر حفاری کمک میکند.
نقشه شباهت,توزیع تخلخل,نشانگر لرزهای,نقطه بهینه حفاری,توصیف مخزن
https://www.ijgeophysics.ir/article_40636.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40636_dc793aca34a3d0acebf7521563d6a1cc.pdf
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
6
2
2012
08
22
بهبود نتایج روش شکست مرزی هممیان نقطه با استفاده از روش GRM
124
140
FA
حسین
فهیمی
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران
حمیدرضا
سیاهکوهی
موسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران
در روش CMP-refraction (CMPR) که بیشتر بهمنظور بهبود نسبت سیگنال به نوفه امواج شکست مرزی معرفی شده است، ساختار لایههای کمعمق زمین با استفاده از اطلاعات دامنه، بسامد و خصوصیات فازی قطار موجی که بهدنبال اولین شکست میآیند، توصیف میشود. با این روش نحوه لایهبندی، وجود گسل، نواحی سست و شکافها در اعماق کم قابل شناسایی هستند. در این مقاله سعی بر آن است تا با استفاده از پارامترهای بهدست آمده از روش GRM، نتایج روش CMPR را بهبود دهیم. مقایسه مبانی نظری دو روش رابطهای نزدیک بین این دو روش، از لحاظ سینماتیک انتشار موج نشان میدهد. سرعتها و دوراُفتهای بهینه تعیین شده به روش GRM را میتوان به طور مستقیم در تبدیل رادون جزئی مورد استفاده در روش CMPR ، بهکار گرفت. در این مقاله ضمن بیان شیوه ترکیب دو روش، با مطرح ساختن کاربردهایی از آن روی دادههای لرزهای مصنوعی، میزان بهبود نتایج نشان داده میشود. همچنین نشان داده میشود که مقطع زمان برخوردگاه بهدست آمده با استفاده از روشهای مهاجرت مرسوم در لرزهنگاری بازتابی، قابل تبدیل به مقطع عمقی است.
پردازش دادههای شکست مرزی,روش CMP refraction,روش GRM,لرزهشناسی مهندسی
https://www.ijgeophysics.ir/article_40637.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40637_85a27feb5e70550bfe9e4c5cbbd7f944.pdf
انجمن ملی ژئوفیزیک ایران
مجله ژئوفیزیک ایران
2008-0336
2783-168X
6
2
2012
08
22
تغییرشکل کلی و تغییرات زمانی و مکانی آن در سامانههای جوّی بارشزا در منطقهای شامل ایران
141
156
FA
مجید
مزرعه فراهانی
موئسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران، ایران
mazraaeh@ut.ac.ir
مینا
جعفریانی
دانشگاه آزاد- واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران
در بررسی رخداد بارندگی، معمولا به دو کمیت دینامیکی واگرایی و تاوایی و نیز متغیرهای وابسته بهاین دو بخصوص تاوایی پتانسیلی توجه زیادی شده است اما به نقش متغیر محاسباتی تغییرشکل، خصوصاً تغییرشکل کلی- بهجز موارد معدودی در تحقیقات مربوط به جبههزایی - کمتر توجه شده است. این پژوهش در پی آن است که تغییراتاین متغیر را بهطورکلی و کمیتهای تغییرشکل کششی، و تغییرشکل چینشی در سامانههای همراه با بارش در منطقه شاملایران را مورد تحقیق و بررسی قرار دهد. برای این کار با استفاده از دادههای(Global Forecasting System) GFS مؤلفههای باد طی پنج سال، مقادیر تغییرشکل کششی، تغییرشکل چینشی و تغییرشکل کلی، در نقاط شبکهای که ناحیة مورد بررسی را پوشش میدهد، محاسبه شد. همچنین دادههای نامنظم بارش اندازه گرفته شده در ایستگاههای سینوپتیک کشور با روش تحلیل عینی کرسمن به نقاط منظم شبکه منتقل شد. مقایسه الگوهای مقادیر تحلیل شدة بارش با الگوهای مقادیر تغییرشکل کششی، تغییرشکل چینشی و تغییرشکل کلی در شش، دوازده و هیجده ساعت قبل از وقوع بارش، نشان داد که در منطقه مورد بررسی، مقادیر 6 ساعت قبل کمیت محاسباتی δ که برابر با حاصلضرب اندازه تغییرشکل کلی در تندی باد تعریف میشود، در اکثر موارد منجر به وقوع بارش در منطقه، دارای مقادیر فرین میشود. مقدار بیشینه δ برای مقادیر متفاوت بارش به صورت پلهای محاسبه شد. نتایج نشان میدهد که بیشینه δ برای همة مقادیر بازه پلهای بارش در یک بازه مشخص قرار دارد. همچنین راستای غالب محور کشیدگی تغییرشکل کلی در هنگام وقوع بارش، در ناحیة مورد بررسی ترسیم شد و مشخص شد که محور کشیدگی تغییرشکل کلی اکثراً در راستاهای غربی- شرقی، جنوب غربی- شمال شرقی و شمالی- جنوبی قرار دارد.
تغییرشکل کششی,تغییرشکل چینشی,تغییرشکل کلی,بارش,محور کشیدگی
https://www.ijgeophysics.ir/article_40638.html
https://www.ijgeophysics.ir/article_40638_f01efb37f1aba192b03632f98e238b45.pdf