2024-03-28T18:40:11Z
https://www.ijgeophysics.ir/?_action=export&rf=summon&issue=18684
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1400
15
2
بررسی آماری- دینامیکی توفانهای همرفتی قوی در اهواز
بهاره
صمدیار
محمد
میرزائی
علیرضا
محب الحجه
امیر
طهماسبی پاشا
باتوجه به اثر گاه مخرب رخداد توفان تندری و توفان خاک در منطقه خوزستان، بررسی و تحلیل این توفانها از اهمیت خاصی برخوردار است. در این پژوهش، ابتدا با بررسی دادههای سطح زمین ایستگاه اهواز در دوره بلندمدت 36 ساله از سال 1981 تا 2016، توفانهای رخداده در منطقه مورد مطالعه شناسایی و تحلیل آماری شد. سپس پنج توفان قوی که از لحاظ تغییرات دما، فشار، سرعت باد و نوع ابر نسبت به بقیه توفانها مناسبتر بودند، انتخاب و با کمک مدل WRF شبیهسازی شد.
نتایج بررسی آماری در دوره زمانی مطالعاتی نشان میدهد توزیع فراوانی رخداد بادهای با سرعت بالای 12 متر بر ثانیه روند کاهشی دارد. ماه آوریل بیشترین فراوانی و ماه اکتبر کمترین فراوانی را دارد و در مقیاس فصلی نیز وقوع بیشترین و کمترین فراوانی رخدادها بهترتیب در بهار و پاییز است. بررسی توزیع فراوانی رخدادها در مقیاس ساعتی، زمان وقوع بادهای جستی را در ساعتهای بعدازظهر و در بازه ساعتهای 12 تا 15 گرینویچ نشان میدهد. نتایج شبیهسازی توفانهای انتخابی بیانگر وجود حدود 1 تا 3 ساعت جابهجایی زمانی بین بیشینه میدانهای باد، دما و فشار شبیهسازیشده و مقادیر متناظر ثبتشده در ایستگاه اهواز است. مدل در نشان دادن روند تغییرات تمام پارامترها بهجز بیشینه باد جستی خوب عمل میکند. موقعیتهای جغرافیایی مختلفی برای هسته اصلی هریک از توفانها در شبیهسازی عددی یافت میشود، بهطوریکه در بین پنج توفان بررسیشده، توفانهای اول تا سوم در شمال شرق و توفانهای چهارم و پنجم در شمال غرب ایستگاه اهواز تحول مییابند.
توفان همرفتی
توفان خاک
شبیهسازی
مدل WRF
اهواز
2021
08
23
1
17
https://www.ijgeophysics.ir/article_118743_a2ba6cb4950c88537be1ab137739a12b.pdf
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1400
15
2
بررسی دوتفسیر از یک گسله در شمال تهران
محمد رضا
عباسی
اختلاف ارتفاع ناگهانی در مرز سنگ و آبرفت در شمال تهران، مرزی است که بخش سنگی ائوسن را از سازند آبرفتی پلیوکواترنری و جوانتر در بخش کوهپایه و دشت جدا میکند. برخی از پژوهشگران این مرز را که با نام راندگی شمال تهران معرفی شده است، یک ساختار اصلی میدانند که مسئول برخاستگی ارتفاعات البرز در شمال تهران است. این مرز را نباید با گسله شمال تهران اشتباه گرفت؛ زیرا این واژه سازوکار متفاوتی را به غیر از راندگی دربرمیگیرد. این پژوهش بهطور ویژه به بررسی مرز سنگ و آبرفت در شمال تهران میپردازد. اگر این مرز شامل یک ساختار اصلی شود، پرسش مهم پویایی (فعالیت) آن از دیدگاه خطر زمینلرزه مطرح میشود. جهت بررسی این موضوع، صفحههای گسلی و خطخشهای مرتبط با آن در مرز سنگ و آبرفت بررسی شدند. دو ویژگی از این صفحههای گسلی بهدستآمد. ویژگی اول این است که مرز سنگ و آبرفت به یک روند مشخص گسلی وابسته نیست و از روندهای مختلف گسلی شمال باختری، شمالی- جنوبی، خاوری- باختری و شمال خاوری تبعیت میکند. در بسیاری از نقاط، مرز سنگ و آبرفت (راندگی شمال تهران) زیر پوشش ریزشهای سنگی پنهان شده است که دسترسی به این مرز را ناممکن میکند. مرز ریزشهای سنگی با آبرفتها گسلیده است و شواهد سینماتیک آنها با تنش عهد حاضر همخوان است. این پدیده نشان میدهد دگرشکلی در شمال تهران در راستای یک گسله مشخص متمرکز نیست و بیشتر به شکل نامتمرکز در پهنه وسیعی در شمال تهران کارسازی میکند. ویژگی دوم این است که راندگی شمال تهران یک ساختار اصلی نیست و درنتیجه، نمیتواند تنها مسبب بالا راندن ارتفاعات سنگی در فرادیواره راندگی شمال تهران باشد.
راندگی شمال تهران
سینماتیک
ریزشهای سنگی
مرز سنگ و آبرفت
گسله جبهه کوهستان
2021
08
23
19
33
https://www.ijgeophysics.ir/article_123075_f1b58704739880b5f1250332c095b205.pdf
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1400
15
2
تحلیل و فرایابی بندال دوقطبی در یک مطالعه موردی
رضا
جوان نژاد
مریم
رضائی
رویداد بندال معمولاً بزرگمقیاس است و در عرضهای جغرافیایی میانی اتفاق میافتد. بندالها تأثیرات بسزایی بر وضع هوا در منطقه تحت قلمرو خود دارند؛ ازاینرو شناخت بندال نقش مهمی در پیشبینیهای میانمدت و کوتاهمدت هواشناسی دارد. پژوهش حاضر با استفاده از دادههای ERA5 مرکز ECMWF با فاصله زمانی یک ساعته انجام شده است. این دادهها از نوع بازتحلیل و با فواصل شبکهای 25/0´25/0 در راستای افقی (طول و عرض جغرافیایی) در 37 تراز قائم فشاری هستند. ابعاد حوزه محاسباتی نیز برای تحلیل و شبیهسازی بندال دوقطبی از 10 تا 90 درجه طول جغرافیایی و 20 تا 70 درجه عرض جغرافیایی را شامل میشود.
این پژوهش بر پایه یک روش پیشنهادی برای فرایابی بندال دوقطبی، به مطالعه و تحلیل همدیدی موردی چرخه زندگی یک بندال دوقطبی در منطقه خاورمیانه پرداخته است. این بندال در دوره زمانی 13 تا 20 نوامبر 2019 به وقوع پیوسته است. بررسی پربندهای بسته، میدان باد تراز 500 هکتوپاسکال و باد گرمایی در زمان تشکیل بندال دوقطبی، حاکی از بسته شدن دستکم یک پربند با فاصله پربندی 4 ژئوپتانسیلدکامتر بهطور همزمان برای هر دو مرکز پرارتفاع و کمارتفاع است. از طرفی، در هنگام بلوغ این بندال نیز اختلاف ارتفاع دو مرکز به بیشترین مقدار خود رسیده است. دوشاخه شدن بادهای غربی در ورودی بندال نیز برای این رویداد مشهود است. البته در هنگام تشکیل این بندال، سرعت بادهای غربی در ورودی بندال کاهش یافته و باد گرمایی در این ناحیه همزمان با شکلگیری بندال دوقطبی شروع به کم شدن کرده و در زمان بلوغ بندال به کمترین مقدار خود رسیده است که در این زمان، بادهای غربی ترازهای بالا از بادهای غربی ترازهای پایین کمتر هستند. از نتایج دیگر این پژوهش، قرار گرفتن مرکز پرارتفاع بندال بالاتر از عرض جغرافیایی40 درجه است.
بندال دوقطبی
شاخص بندال
تراز 500 هکتوپاسکال
باد گرمایی
تحلیل همدیدی
2021
08
23
35
46
https://www.ijgeophysics.ir/article_128074_dc756a7aadac5742610d2a7b46eca33d.pdf
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1400
15
2
امکانسنجی پیشبینی باد جستی با استفاده از دادهکاوی و رگرسیون بر اساس مجموع دادههای میدانی محدود
فریده
حبیبی
این تحقیق با استفاده از اطلاعات ایستگاه خودکار باند فرودگاه مهرآباد در بازه زمانی ژانویه تا ژوئن 2013 و گزارش متار سال 2013 ایستگاه مهرآباد، امکان پیشبینی جهت و سرعت باد جستی را با روش رگرسیون بررسی کرده است. دادههای ایستگاه خودکار از سه سنجنده مستقر در باند به طول 4000 متر و عرض 45 متر گرفته شده است که در راستای جنوب شرق به شمال غرب واقعند. بهجز جهت و سرعت باد جستی که با حسگرها اندازهگیری میشوند، تمامی دادههایی که سنجندهها اندازهگیری کردهاند، به بازه 9/0-1/0 استانداردسازی شدند. 70 درصدکل دادهها بهصورت تصادفی برای آموزش، 15 درصد جهت آزمون و 15 درصد نیز جهت اعتبارسنجی درنظرگرفته شدند که در فایلهای جداگانه ذخیره و از آنها به جای دادههای اصلی در طول محاسبات استفاده شده است. تمام کمیتهای استانداردسازیشده با استفاده از سه روش انتخاب ویژگی شامل روش پیدرپی پیشرو، روش پسرو و روش اطلاعات متقابل به روش کمترین افزونگی و بیشترین ارتباط پردازش شدند. سپس ویژگیهای انتخابی، جداگانه، در رگرسیون خطی برای پیشبینی جهت و سرعت باد جستی در فصلهای زمستان و بهار بهکار رفتند. نتایج این تحقیق نشان میدهد ویژگیهای انتخابی با روش پسرو برای پیشبینی سرعت باد در فصل زمستان مشابه فصل بهار است اما برای جهتباد، کمی متفاوت هستند. ویژگیهای انتخابی از روش پیشرو برای پیشبینی جهت و سرعت باد جستی در فصل زمستان، زیرمجموعهای از ویژگیهای انتخابی برای فصل بهار هستند. برای این دو فصل، ویژگیهای انتخابی با اطلاعات متقابل، مشابه است ولی وزنهای متفاوتی دارد. عملکرد این روش در پیشبینی سرعت باد جستی بهتر از پیشبینی جهت باد است. روش پیشرو در انتخاب ویژگی برای جهت و سرعت باد جستی، در باند میانی بهینه است. در باند 11 روش پسرو برای پیشبینی سرعت و روش پیشرو برای پیشبینی جهت باد جستی بهینه است. در باند 29، روش پسرو برای انتخاب ویژگیهای مرتبط با سرعت و جهت باد جستی بسیار مناسب است. در نهایت، با بررسی خروجی مدلها برای هریک از باندها معادلهای برای پیشبینی جهت و سرعت باد جستی ارائه شده است.
انتخاب ویژگی پیشرو
پسرو
اطلاعات متقابل
باد جستی
پیشبینی
رگرسیون
فرودگاه مهرآباد
2021
08
23
47
70
https://www.ijgeophysics.ir/article_125324_eb998c28a4dfc3b4055c400325912494.pdf
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1400
15
2
شبیهسازی عددی تغییرات فصلی پلانکتونها و مواد مغذی در شمال دریای عمان با استفاده از مدل جفتشدهROMS-NPZD
هاله
ثمینی
عباسعلی
علی اکبری بیدختی
مجتبی
عظام
تورج
ولی نسب
در این تحقیق با استفاده از مدل سهبعدی ROMS، تغییرات فصلی پلانکتونها در شمال دریای عمان بررسی شده است. مدل با استفاده از شرایط اولیه از دادههای WOA5 با تفکیکپذیری افقی 25/0 درجه و گام زمانی 300 ثانیه به مدت یک سال انتخاب شده است. دادههای مختصاتی با درونیابی در راستای قائم دما و شوری، روی تراز سیگما (سی لایه) محاسبه شد. در این بررسی به علت سازگاری بیشتر زیرمدل NPZD نسبت به سایر زیرمدلها، مدل ROMS با مدل NPZD جفت شده است. نتایج شبیهسازی نشان داد: (الف) تغییر دما از عوامل اصلی در فراوانی میزان فیتوپلانکتونها و زئوپلانکتونها است؛ (ب) پیچکهای ساعتگرد و پادساعتگرد که بیانگر به ترتیب پدیده فرو و فراچاهی در دریای عمان و تنگه هرمز هستند، باعث انتقال کلروفیل از مناطق جنوبی به شمالی میشوند؛ (ج) مقدار کلروفیل در طول زمستان در مقایسه با تابستان بیشتر است که علت این مسئله میتواند تغییرات ترموکلاین فصلی باشد. علیرغم در دسترس بودن مواد مغذی، لایه ترموکلاین مانع شکوفایی میشود؛ (د) بررسی تغییرات فیتوپلانکتونها در یک دوره یک ساله، بیشترین مقدار آنها را اواخر اسفند و اوایل بهار نشان میدهد. فروردین ماه به علت افزایش جمعیت فیتوپلانکتونها، اوج شکوفایی زئوپلانکتونها است. همچنین تمرکز پلانکتونها بیشتر به مواد مغذی وابسته است، بهطوریکه در دسترس بودن مواد مغذی اغلب عاملی کلیدی در رشد و سوختوساز آنها است؛ (ه) مقدار کلروفیل در زمستان همبستگی مثبت (965/0=r) با دمای سطح آب نشان میدهد، درحالیکه در تابستان، همبستگی منفی است (549/0- =r) و غلظت کلروفیل در زمستان و تابستان اختلاف معنیداری نشان میدهد (05/0>p برای). در زمستان و تابستان، مقدار کلروفیل با نیترات همبستگی مثبت نشان میدهد که بهترتیب مقدار آن 268/0=r و 794/0=r است و اختلاف معنیداری را نشان میدهد (05/0>p)؛ (و) در بیشتر موارد، نتایج ماهوارهای دما و کلروفیل با مقادیر اندازهگیریشده در مدلسازی عددی سازگاری مناسبی داشته است.
دریای عمان
شبیهسازی عددی
ROMS-NPZD
پلانکتون
مواد مغذی
2021
08
23
71
92
https://www.ijgeophysics.ir/article_126988_7220beaac6fbbabee37fd3aa0f0bc8af.pdf
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1400
15
2
بررسی پیش بینی قطعی سرعت باد با استفاده پس پردازش برونداد یک سامانه همادی
مسعود
ده ملائی
مریم
رضازاده
مجید
آزادی
در این پژوهش با استفاده از دو روشBMA وEMOS برای پسپردازش برونداد خام سامانههای همادی، پیشبینی یقینی سرعت باد 24، 48 و 72 ساعته روی ایران تولید شده است. هدف اصلی مقاله، مقایسه پیشبینی یقینی حاصل از اِعمال دو روش یادشده با اعضای خام و میانگین خام اعضا است. سامانه همادی مورد استفاده شامل هشت پیکربندی مختلف، با تغییر در طرحواره لایه مرزی از مدل WRF است. هر عضو شامل پیشبینیهای 24، 48 و 72 ساعته سرعت باد 10 متری با تفکیک 21 کیلومتر روی ایران است. بازه زمانی اجرای مدل، از اول مارس تا 31 اوت 2017 است و نتایج بازه 11 آوریل تا 31 اوت 2017، دوره آزمون فرض شده است. پس از بررسی خطا با دورههای آموزش مختلف، دوره آموزش برای پیشبینی در هر دو روش، سی روز درنظرگرفته شد. درستیسنجی به روشهای مختلف برای آستانههای سرعت باد کمتر از 3 و بیشتر از 5، 10 و 15 متر بر ثانیه برای هر دو روش و برای همه سنهای پیشبینی انجام شد. بهبود سه برابری در امتیاز سنجههای دقت، 2/2 برابری در امتیاز سنجههای اطمینانپذیری و تفکیکپذیری، 4/3 برابری در امتیاز سنجههای مهارتی و کاهش 24 درصدی خطا در سنجههای آماری (RMSE و MAE) نسبت به میانگین اعضا سامانه همادی مشاهده شد. همچنین بررسی نتایج درستیسنجی برای مناطق مختلف اقلیمی در کشور بهصورت مجزا نشان داد در همه اقلیمها سنجهRMSE ، برای روشهایBMA و EMOS بهترین عملکرد را دارد و این دو روش بهترتیب باعث کاهش 21 درصدی و 23 درصدی خطا نسبت به خطای میانگین اعضا همادی شدند. دو روش یادشده در اقلیم گرم و مرطوب توانایی بیشتری برای بهبود پیشبینی داشتند و بهترتیب خطا را در مقایسه با میانگین خطای اعضا در همان اقلیم، 44 درصد و 46 درصد کاهش دادند.
پیشبینی همادی
پسپردازش
سرعت باد
2021
08
23
93
117
https://www.ijgeophysics.ir/article_130217_60b9a71f9ef8421647ae85053be0fbc1.pdf
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1400
15
2
ارتباطسنجی ماهوارهمبنا میان دمای سطح زمین و فراسنجهای بیوفیزیکی در حوضهی آبریز جازموریان
بهروز
آباد
برومند
صلاحی
کوهزاد
رئیس پور
مسعود
مرادی
دمای سطح زمین که متغیری کلیدی در اندرکنش جوّ- زمین و نمایش تغییرات حرارتی سطح زمین است، نقش مهم و اساسی در انتقال گرما به اتمسفر و سطوح پایینی خاک ایفا میکند. بر همین اساس، ارتباطسنجی میان متغیر مذکور و فراسنجهای بیوفیزیکی میتواند اطلاعات ارزشمندی درباره روند تغییرات محیطی رخداده فراهم کند. همچنین با توجه به حساسیتهای محیطی و تغییرپذیری زیاد عناصر اقلیمی در مناطق خشک و نیمه خشک، ارتباطسنجی در این مناطق از اهمیت زیادی برخوردار است. در پژوهش پیشِ رو ارتباط دمای سطح زمین و متغیرهای بیوفیزیکی (دمای هوا، دمای عمق 10 سانتیمتری خاک، آلبیدو، ابرناکی، تبخیر و تعرق، پوششگیاهی، رطوبت نسبی، رطوبت ویژه، رطوبت سطح خاک و سرعت باد) در حوضهی آبریز جازموریان در جنوب شرق ایران بررسی میشود. در ابتدا دادههای دمای سطح زمین از فراوردههای سنجندهی مودیس در دورهی آماری 2019-2003 فراهم و پس از پردازشهای لازم در محیط نرمافزارهای تخصصی از قبیل GIS، Excel و ,SPSS خروجیهای مورد نیاز ترسیم شد. سپس ارتباط میان دمای سطح زمین و متغیرهای بیوفیزیکی مورد نظر بررسی شد. بر اساس نتایج، توزیع فضایی دمای شبانهروزی سطح زمین در حوضهی آبریز جازموریان از 10 تا 50 درجهی سلسیوس در نوسان است. بهطورکلی، دماهای کمینه در بلندیهای شمالی و دماهای بیشینه در زمینهای پست و کمارتفاع مرکز و جنوب حوضه مشاهده شد. همچنین دمای سطح زمین در طول دورهی آماری بررسیشده، افزایشی در حدود 5/0 درجهی سلسیوس را نشان داد. همبستگی دمای سطح زمین با متغیرهای بیوفیزیکی نمایانگر بیشینهی همبستگی مثبت با متغیرهای دمای خاک در عمق 0 تا 10 سانتیمتری (93/0+) و دمای هوا (91/0+) بود، درحالیکه بیشینهی همبستگی منفی برای متغیرهای ابرناکی (92/0-) و رطوبت نسبی (81/0-) برآورد شد.
دمای سطح زمین
متغیرهای بیوفیزیکی
همبستگی
توزیع فضایی
مودیس
حوضهی آبریز جازموریان
2021
08
23
119
135
https://www.ijgeophysics.ir/article_131298_ce5dc9b3fb014835424718b9788baa53.pdf
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1400
15
2
شناسایی گستره شوری در سفره آب زیرزمینی با استفاده از روش متمرکز بر پیشبینی (PFA) و پیجویی ژئوالکتریکی
ابوالفضل
رضائی
فرشته
سلیمانی
در دهههای اخیر کاربرد هیدروژئوفیزیک در مطالعه آبخوانها افزایش چشمگیری یافته است، اما هنوز مقادیر کم آلودگی (نظیر شوری) حاصل از تبدیل مدلهای ژئوفیزیکی به مدلهای هیدروژئولوژیک، که با روابط پتروفیزیکی انجام میشود، دقت کافی را ندارد. یکی از دلایل اصلی این موضوع، نقاط ضعف مرتبط با منظمسازی موجود در مدلسازی وارون ژئوالکتریک است. این تبدیلها در شرایط پیچیده مانند محیطهای ناهمگن عدم قطعیت زیادی دارند. در این مطالعه سعی شده است با روش متمرکز بر پیشبینی PFA و بدون نیاز به مدلسازی وارون کلاسیک ژئوالکتریک، تکامل زمانی و گستره مکانی ابر آلودگی حاصل از تزریق شوری در یک آبخوان ناهمگن مصنوعی با استفاده از مقادیر مقاومت الکتریکی ظاهری شناسایی و مدل شود. ابتدا 500 سری هدایت هیدرولیکی ناهمگن مختلف برای یک آبخوان مصنوعی متناسب با خاک ماسه لومی با روش شبیهسازی گاوسی متوالی مدل شد. در مرحله بعد، با استفاده از مدلسازی جریان و انتقال آلودگی و سپس مدلسازی پیشروِ ژئوالکتریکی، 500 سری مقادیر مقاومت ویژه ظاهری بهطور جداگانه متناسب با ۵۰۰ سری هدایت هیدرولیکی محاسبه شد. در ادامه، با تحلیل همبستگی کانونی بین دادههای مقاومت ویژه ظاهری و دادههای غلظت آلودگی (داده آموزش) یک رابطه خطی در فضای کاهش ابعاد یافته برقرار شد. به دلیل دقت زیاد رابطه خطی بهدستآمده، توزیع پسین دادههای ابر آلودگی (داده پیشبینی) با استفاده از رگرسیون روند گاوسی بهطور مستقیم نمونهگیری شد. نتایج از همخوانی خوبی با دادههای غلظت آلودگی اولیه برخوردار هستند. این مطالعه نشان داد روش PFA علاوهبر گستره مکانی و تکامل زمانی ابر آلودگی، توانسته است حتی مقادیر بیشینه غلظت آلودگی را نیز با دقت خوبی مدلسازی کند.
مدلسازی ژئوالکتریک
روش PFA
آبخوان ناهمگن
ابر آلودگی
شوری
2021
08
23
137
148
https://www.ijgeophysics.ir/article_134046_deec97b2f51bf634bf595696ccc1b7fd.pdf
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1400
15
2
تخمین تخلخل سنگها مخازن گازی با استفاده از دادههای مقاطع لرزهای قائم(VSP) - مطالعه موردی در خلیج فارس
علی
میثاقی
لیلا
انواری
محمدرضا
آصف
تعیین خواص پتروفیزیکی یک مخزن اهمیت بسیار زیادی دارد. تخلخل و تراوایی بخشهای مخزنی، از مهمترینِ این خواص هستند. خواص پتروفیزیکی یک مخزن معمولاً با روشهایی مانند تحلیل مغزه و آزمایش چاه نیز بهدستمیآیند که مستلزم صرف زمان و هزینه بسیار زیادی است. به دلیل نبود مغزههای کافی، تغییرات سنگشناسی و ناهمگنی سنگ مخزن، نتایج تعیین این پارامترها با روشهای ذکرشده، پوشش مناسب و دقت لازم را برای تعمیم به کل ستون چاه یا لایه مخزنی و میدان هیدروکربوری ندارد. برای رفع این محدودیت از روشهای جایگزین همانند ارزیابیو تفسیر نمودارهای پتروفیزیکی در محیط نرمافزارهای پیشرفته یا روشهای مبتنی بر سرعت امواج لرزهای استفاده میشود.در روش مبتنی بر نمودارهای پتروفیزیکی، معمولاً تخلخل براساس یکی از نگارههای نوترون، چگالی یا صوتی یا تلفیقی از دو یا چند نگاره و با استفاده از روابط معرفیشده بهصورت برجا تخمین زده میشود. برای تخمین تخلخل با استفاده از سرعت امواج لرزهای، هم از دادههای لرزهای سطحی و هم از دادههای لرزهای درونچاهی (مقاطع لرزهای قائم) میتوان بهره جست. با بهکارگیری روابط موجود بین سرعت امواج لرزهای و تخلخل سنگها، برآورد مناسبی از تخلخل لایهها محاسبه میشود. در این پژوهش با استفاده از دادههای مقاطع لرزهای قائم در یکی از میدانهای گازی خلیج فارس، تخلخل لایههای مخزنی تخمین زده میشود و نتایج آن با تخلخل تخمین زده شده از نگارههای مختلف چاهی و دادههای مغزهها مقایسه میشود. نتایج حاکی از همخوانی مناسب نتایج دادههای VSP و سایر نگارههای چاهی و همچنین دادههای مغزه است، بهویژه اینکه در نقاط ریزشی و شستهشده چاه و نواحی با لایههای شیلی که روشهای پتروفیزیکی اغلب خطا دارند، روش مقطع لرزهای قائم میتواند نتایج مطمئنتری ارائه کند.
پروفیلزنی لرزهای قائم (VSP)
تخلخل
سرعت امواج
مخزن گازی
2021
08
23
149
165
https://www.ijgeophysics.ir/article_133772_2ce8cd14c5cfbbeaa14e1d4610164be2.pdf
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1400
15
2
ارزیابی پویایی لرزهزمینساختی در کمربند چینخورده و رانده زاگرس به کمک نسبت نرخ گشتاور لرزهای به نرخ گشتاور ژئودتیک
سعید
زارعی
صدیقه
مهدیپور
سید رضا
منصوری
در این پژوهش با تلفیق بررسیهای ژئودتیک و لرزهای در سامانههای دگرریختی، تصویری بهتر از پهنه در حال تکامل کمربند چینخورده و رانده زاگرس ارائه شده است. در زاگرس بخشی از کل انرژی ناشی از همگرایی مایل صفحه عربی- اوراسیا در زمینلرزهها آزاد میشود، بخشی بهصورت انرژی پتانسیل در گسلها ذخیره و بخش دیگر نیز بهصورت دگرشکلیهای داخلی و خزش مصرف میشود. برآورد نرخ گشتاور روش نوینی است که به بررسی نرخ فعالیت زمینساختی در مناطق مختلف میپردازد. نرخ گشتاور ژئودتیک بر اساس اطلاعات بهدستآمده از شبکه جیپیاس و نرخ گشتاور لرزهای بر اساس زمینلرزههای تاریخی و دستگاهی برآورد شده است. بیشترین نرخ گشتاور محاسبهشده در کل زاگرس، نرخ گشتاور ژئودتیک است که تقریباً معادل Nm/yr 1019 × 441/7 است. نرخ گشتاور لرزهای زاگرس در حدود Nm/yr 1018 × 438/3 تخمین زده شده است. نسبت نرخ گشتاور لرزهای به گشتاور ژئودتیک در کل منطقه زاگرس معادل 0429/0 است که نشان میدهد تغییر شکل بیلرزه در کل منطقه زاگرس غالب است و نقش بیشتری نسبت به تغییر شکل لرزهای دارد. این موضوع احتمالاً مربوط به تأثیر لایههای شکلپذیر زیرین هرمز و سایر سطوح جدایش میانی است. با مقایسه نرخ گشتاورهای لرزهای و ژئودتیک در بخشهای مختلف زاگرس و با توجه به آزاد شدن مقدار بیشتر انرژی لرزهای در شمال و شمال باختر، به نظر میرسد خطرناکترین بخش پهنه زاگرس از لحاظ پتانسیل لرزهخیزی، جنوب و جنوب خاور یعنی بخشهایی از فارس و بندرعباس و بخشهایی از زیرپهنه خوزستان باشد. مقایسه نتایج هر روش با روشهای دیگر، میتواند دیدگاهی نو در پهنه دگرشکلی در حال تکامل لرزهزمینساخت زاگرس ایجاد کند.
نرخ گشتاور
گسلهای فعال
دگرشکلی
زاگرس
لرزهزمینساخت
2021
08
23
167
184
https://www.ijgeophysics.ir/article_134011_650d6afad08ebbf8b31bdc9447e2b9e6.pdf