2024-03-29T17:44:49Z
https://www.ijgeophysics.ir/?_action=export&rf=summon&issue=3869
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1392
7
1
استفاده از عدد موج چندمدلی بهمنظور برآورد عمق تودههای دایک و پلهای شیبدار از روی دادههای مغناطیسسنجی
کمال
علمدار
ابوالقاسم
کامکار روحانی
عبدالحمید
انصاری
عدد موج محلی و عدد موج چندمدلی نشانگرهای مختلطی هستند که از سیگنال تحلیلی نتیجه میشوند. از این دو کمیت برای تفسیر دادههای مغناطیسی دوبُعدی حاصل از مدل تماسی، صفحه نازک و استوانه افقی استفاده میشود. در این مقاله عدد موج چندمدلی بهبودیافتهای معرفی شده است که از آن برای برآورد عمق مدل دایک شیبدار و همچنین عمق تا وسط مدل پلهای شیبدار استفاده میشود. این روش روی دادههای مغناطیسی دوبُعدی کاربرد دارد. بررسی رابطه عدد موج چندمدلی مدلهای گوناگون منجر به توسعه تابع کلی می شود که فقط به عمق مدل وابسته است. در این مقاله با استفاده از روش برازش کمترین مربعات، عمق تا بالای تودهها برآورد میشود. این روش روی دادههای مغناطیس دوبُعدی مدلهای دایک و پلهای شیبدار به کار برده شده است. همچنین این روش روی دادههای نیمرخ مغناطیسسنجی به طول 150 کیلومتر در گوشه شمال شرقی چهارگوش انارک بهنحو موفقیتآمیز به کار برده شده است. در این بررسی دو توده دایکیشکل در عمقهای 2800 و 3000 متری تشخیص داده شده است. این عمقها درحکم نقطه شروع مدلسازی پیشرو تکراری مورد استفاده قرار گرفتند که در نتیجه، دادههای نیمرخ صحرایی با مدل زمینشناسی مناسبی برازش شد. همچنین بهمنظور مقایسه نتایج از روش تحلیل طیف انرژی استفاده شد. این روش نیز وجود دو توده در عمق را نشان میدهد که در عمقهای 3500 و 2480 متری از سطح زمین واقع شده است.
عدد موج محلی
عدد موج چندمدلی
دایک شیبدار
پلهای شیبدار
انارک
2013
05
22
1
13
https://www.ijgeophysics.ir/article_40594_ee45137c3e30f5ba1b01c69d497b1b96.pdf
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1392
7
1
بازسازی دادههای لرزهای با استفاده از یک مدل خودبازگشتی چندمرحلهای
یحیی
مرادی چالشتری
حمیدرضا
سیاهکوهی
هدف از لرزهنگاری در واقع برداشت داده، پردازش آنها و درنهایت بهدست آوردن یک تصویر قابل تفسیر از لایههای زیر سطح زمین است. در مرحله نمونهبرداری گاهی بهعلت بعضی مشکلات از جمله نقص در عملکرد دستگاههای نمونهبرداری، توپوگرافی نامناسب منطقه و محدودیتهای محیطی نظیر ارتعاش کابلها ممکن است بعضی از اطلاعات ثبت نشود (بهبیاندیگر، نمونهبرداری مکانی یکنواخت صورت نگیرد). یکنواخت ساختن نمونهبرداری مکانی یا بازگرداندن و بازسازی اطلاعات از دست رفته میتواند با استفاده از روشهای درونیابی و بازسازی دادهها صورت پذیرد. در این مقاله روشی برای بازسازی ردلرزههای از دست رفته در ثبتهای لرزهای معرفی شده است. این روش دارای الگوریتمی دومرحلهای است. ابتدا قسمت بسامد کم و الیاس نشده دادهها بهروش نُرم وزندار کمینه بازسازی میشود و سپس با استفاده از مدل خودبازگشتی، ضرایب فیلترهای پیشگویی برای همة بسامدها از قسمت بسامد کم دادهها محاسبه میشود. درنهایت از این ضرایب فیلترهای پیشگویی برای بازسازی دادههای از دست رفته بهره گرفته میشود. نتایج اِعمال الگوریتم روی دادههای لرزهای مصنوعی و واقعی کارایی این روش را تأیید میکند.
بازسازی داده
درونیابی
نُرم وزندار کمینه
مدل خودبازگشتی
فیلترهای پیشگویی
2013
05
22
14
23
https://www.ijgeophysics.ir/article_40595_5001236d440972746eaf70fe8a7be355.pdf
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1392
7
1
تعیین مرز دادههای میدان پتانسیل با استفاده از تصویرسازی زاویه تتا
علی
نجاتی کلاته
امین
روشندل کاهو
تقویت لبهها در دادههای میدان پتانسیل میتواند به تفسیر دادههای زمینشناسی کمک شایانی کند. تاکنون روشهای متعددی برای افزایش توان تفکیک لبهها عرضه شده است که اکثر آنها فیلترهای بالاگذر براساس مشتقات افقی یا عمودی - میدان هستند. محاسبه فاز محلی میدان پتانسیل ابزار مفیدی برای تشخیص لبهها است. زاویه شیب در ایجاد توازن میان دامنه بیهنجاریهای متفاوت موثر است، اما گزینه اول برای تشخیص لبه نیست. گرادیان کلی افقی زاویه شیب با موفقیت لبههای بیهنجاری با دامنه بزرگ را بهخوبی تشخیص میدهد، اما نتایج آن در مدلهای عمیقتر کمتر قابلملاحظه است. تصویرسازی زاویه تتا از دامنه سیگنال تحلیلی برای نرمالسازی گرادیان کل افقی استفاده میکند. در این مقاله، کارایی سه روش پیشگفته روی دادههای مصنوعی و واقعی مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان میدهد که روش تصویرسازی زاویه تتا لبه بیهنجاریهای عمیقتر را از سایر روشهای ذکر شده بهتر تفکیک کند.
میدان پتانسیل
تشخیص لبه
زاویه شیب
گرادیان کلی افقی زاویه شیب
تصویرسازی زاویه تتا
2013
05
22
24
33
https://www.ijgeophysics.ir/article_40596_e55bcfe377edaba4e560b5e5f447fb33.pdf
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1392
7
1
استفاده از روش برخال برای تعیین چگالی بوگه لوحسنگی در منطقه چارک (جنوب ایران)
سید رضا
مهرنیا
وحید
ابراهیمزاده اردستانی
اصغر
تیموریان
روش متداول برای تعیین چگالی لوح سنگی، استفاده از الگوی نتلتون با هدف سنجش میدان گرانی مستقل از نشیب و فرازهای ساختمانی است که بهطور موردی و بهدلیل ضخامت زیاد پوسته در زاگرس چینخورده (جنوب ایران)، موجب افزایش خطا در خلال فرایند تصحیح میشود. از اینرو تعیین مکان هندسی بیهنجاریها نیازمند سنجش دقیقتر تغییرات گرانی به روشهای غیرخطی است که پس از جمعآوری اطلاعات زمین مرجع و درونیابی دادهها، رابطه برخالی (فراکتالی) پراشمسافت با هدف تقریب چگالی لوح سنگی محاسبه میشود. نتیجه این تحقیق، دستیابی به کمیتهای مستقل از روند همایستایی گوشته در سازندهای رسوبی منسوب به تاقدیس چارک است که بهدلیل بهرهگیری از تابعهای نمایی در شناسایی مولفههای گرانشی متناظر، درحکم روشی نوین برای تقریب چگالی 4/2 کیلوگرم بر متر مکعب در بخشی از میادین نفتی استان هرمزگان پیشنهاد شده است.
چارک
چگالی لوح سنگی
برخال
گرانیسنجی
میدان نفتی
2013
05
22
34
50
https://www.ijgeophysics.ir/article_40598_ae815682d48f853e4ae054e17a1e81c2.pdf
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1392
7
1
بررسی روش برگردان نسبی تانسور گشتاور لرزهای با استفاده از دادههای شبیهسازی شده و کاربرد آن در پسلرزههای زمینلرزه 28 فوریه 2006 فاریاب 0/6=Mw
علی
رضایی نایه
ظاهر حسین
شمالی
محمدرضا
حاتمی
برگردان نسبی تانسور گشتاور لرزهای روش سریع و مناسبی برای تعیین سازوکار زمینلرزههایی است که نزدیک به هم رخ میدهند و در ایستگاههای مشترکی ثبت شدهاند. در این روش با استفاده از اندازهگیری نسبی دامنه یک فاز خاص ناشی از چندین زمینلرزهای که نزدیک به هم رخ دادهاند و در ایستگاههای مشترک ثبت شدهاند میتوان با داشتن سازوکار زمینلرزه مرجع، بدون دانستن تابع گرین کامل سازوکار زمینلرزههای دیگر را به دست آورد. در این تحقیق سعی شد تا با تولید دادههای مصنوعی تحت شرایط متفاوت و برگردان آنها به روش نسبی، تاثیر عوامل گوناگون همچون مقدار درصد CLVD (مقدار سهم مولفه غیر دوزوج نیرو) و همچنین تاثیر مدل سرعتی پوسته در نتیجه برگردان نسبی بررسی شود. مکان زمینلرزههایی که در این تحقیق شبیهسازی شدهاند مطابق با مکان زمینلرزه 25 مارس 2006 منطقه فین و 13 پسلرزه آن است که با استفاده از شبکه نوار پهن پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله (INSN) ثبت شدهاند. بزرگی این زمینلرزهها برحسب ML بین 5/3 تا 6/5 متغیر است. در این تحقیق چهار سری داده مصنوعی برای این 14 رخداد تولید شده است که تفاوت آنها در مقدار درصد دوزوج نیرو و همچنین مدل پوستهای مورد استفاده است. با عمل برگردان برای این چهار سری داده مصنوعی این نتیجه حاصل شد که روش برگردان نسبی تانسور گشتاور برای تعیین سازوکار زمینلرزههایی که در مقیاس محلی نزدیک به هم رخ دادهاند (زمینلرزههای خوشهای) مناسب است، همچنین نتایج نشان میدهد که افزایش غیرمنطقی و بیشازحد مؤلفه غیر دوزوج نیرو در دادهها، باعث بروز خطا در این روش میشود؛ بااینحال تغییر نوع مدل پوستهای به کار رفته در تولید دادهها، باعث بهدست آمدن خطای قابلملاحظهای نمیشود و اثر مدل پوستهای در برگردان نسبی کمینه میشود. با کمک این روش، سازوکار پس لرزههای زمینلرزه 28 فوریه 2006 فاریاب تعیین شده است. سازوکار های بهدست آمده با روند کلی زمینلرزه اصلی تطابق دارند.
برگردان نسبی تانسور گشتاور
زمینلرزههای خوشهای
زمینلرزه فاریاب
درصد دوزوج نیرو
لرزهنگاشتهای مصنوعی
2013
05
22
51
63
https://www.ijgeophysics.ir/article_40601_7f126f0c59f8079cee8b3680de2bf4b7.pdf
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1392
7
1
مدلسازی وارون و تفسیر دوبُعدی دادههای نیمرخزنی آرایه الکترومغناطیسی (EMAP)
رضا
قائدرحمتی
علی
مرادزاده
نادر
فتحیانپور
سهیل
پرخیال
روش نیمرخزنی آرایه الکترومغناطیسی (Electromagnetic Array Profiling) یاEMAP یک حالت خاص از اندازهگیریهای میدان مگنتوتلوریک (Magnetotelluric: MT) محسوب میشود. در این تحقیق دادههای نیمرخزنی آرایه الکترومغناطیسی منطقه اکلاهومای آمریکا شامل 93 دوقطبی الکتریکی مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا پردازش دادهها و حذف دادههای نامناسب از نظر میزان نوفه و جداسازی محدوده مناسب بسامد برای مدلسازی دادهها صورت گرفته است. سپس با اجرای طرحوارههای وارونسازی دوبُعدی گرادیان مزدوج غیرخطی (NLCG) و اکام (Occam) روی این دادهها مدلهای وارون برای تفسیر ساختارهای زمینشناسی منطقه عرضه شده است. همچنین دادههای چهار سونداژ مگنتوتلوریک (زمینمغناطبرقی) با پنج مؤلفه مرسوم روی یک نیمرخ عمود بر امتداد برداشت دادههای نیمرخزنی آرایه الکترومغناطیسی نیز مورد بررسی قرار گرفته است و نتایج وارونسازی این دادهها نیز در تفسیر ساختارهای زمینشناسی منطقه استفاده شده است. نتایج نشان میدهد که پردازش دادههای اولیه و کنترل پارامترهای وارونسازی از جمله طراحی شبکه مناسب برای مدلسازی، مدل شروع، ضریب لاگرانژ و مقدار نبود برازش هدف برای تولید یک مدل مناسب بسیار مؤثر هستند و لذا با کنترل این پارامترها توانایی طرحوارههای گرادیان مزدوج غیرخطی و اکام در مقایسه با سایر روشهای مدلسازی وارون مشخص شده است. همچنین توانایی دادههای نیمرخزنی آرایه الکترومغناطیسی در بهدست آوردن توزیع مقاومت ویژه رسوبات زیرسطحی مشخص شده است.
وارونسازی دوبُعدی
دادههای مگنتوتلوریک
جابهجاییهای ایستا
روش نیمرخزنی آرایه الکترومغناطیسی
مقاومت ویژه
2013
05
22
64
78
https://www.ijgeophysics.ir/article_40602_4f3032f6bafc057f83551d3d59733d17.pdf
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1392
7
1
کاربرد فیلتر کمینه واریانس در تضعیف نوفه خطهای انتقال نیرو
امین
روشندل کاهو
علی
نجاتی کلاته
نوفه یکی از عوامل مهم تخریب اطلاعات موجود در دادههای لرزهای بازتابی بهمنظور شناسایی مخازن هیدروکربوری است. نوفههای موجود در دادههای لرزهای همدوس یا ناهمدوس هستند. نوفه خطهای انتقال نیرو یکی از متداولترین نوفههای همدوس در دادههای خشکی است و بهصورت هماهنگهای تکبسامد با دامنههای بزرگ روی داده لرزهای دیده میشوند. یکی از مراحل پردازش دادههای لرزهای، تضعیف نوفههای موجود در دادههای لرزهای است. روش متداول برای تضعیف نوفه خطهای انتقال نیرو، فیلتر ناچ است. در این مقاله از فیلتر کمینه پراکنش برای تضعیف نوفه خطهای انتقال نیرو استفاده شده و نتایج آن با فیلتر ناچ مقایسه میشود. نتایج نشان میدهد که فیلتر کمینه پراکنش در تضعیف نوفه خطهای انتقال نیرو بهتر از فیلتر ناچ عمل میکند.
نوفه خطهای انتقال نیرو
تضعیف نوفه
نوفه همدوس
فیلتر ناچ
فیلتر کمینه پراکنش
2013
05
22
79
88
https://www.ijgeophysics.ir/article_40603_3333d301f97dd39062b08ed62f12acd1.pdf
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1392
7
1
نقش گردشهای پوشنسپهر در بیهنجاریهای اقلیمی زمستانهای 1386 و 1388
سید مجید
میررکنی
علیرضا
محبالحجه
فرهنگ
احمدیگیوی
در این تحقیق، با استفاده از دادههای NCEP/NCAR، نقش گردشهای پوشنسپهر در بیهنجاریهای زمستان 1386 و 1388 بررسی میشود. بیهنجاری میدانهای باد و دما حاصل از برهمکنش امواج سیارهای وردسپهر و شارش میانگین ابتدا در پوشنسپهر زمستانه ظاهر میشود و سپس گسترش پایینسوی آنها اقلیم سطحی را تحت تاثیر قرار میدهد. سری زمانی هر کمیت هواشناختی شامل مجموعهای از مدهای تغییرپذیری است. استخراج و تعیین سهم هر مد تغییرپذیری برای یک سری زمانی از یک کمیت دلخواه هواشناختی با استفاده از تابعهای متعامد تجربی امکانپذیر است. نکته بارز در مقایسه مقادیر واریانس بین دو زمستان مورد بررسی، آن است که در زمستان 1386 واریانس مد پیشروی بیهنجاری ارتفاع در تراز hPa10 بزرگتر از مقدار مشابه آن در زمستان 1388 است که این بیانگر قویتر بودن تاوه قطبی در این تراز در زمستان 1386 است. وجود تاوه قطبی قوی تر در زمستان 1386 و رخدادهای گرمایش ضعیف، با بروز زمستانی سرد در منطقه شامل ایران همراه بوده است. ازسویدیگر، حضور تاوه قطبی بهنسبت ضعیف در زمستان 1388، گرمایش زودرس و انتقال الگوی دو قطبی دما به عرضهای بالاتر، موجب بروز زمستانی گرم در منطقه شامل ایران شده است. نتایج حاصل از تابعهای متعامد تجربی و فرایافتهای اویلری نشان میدهد که وقوع (فقدان) گرمایش ناگهانی ضعیف یا قوی در اثنای زمستان موجب جابهجایی الگوی دوقطبی دمای سرد به عرضهای پایینتر (بالاتر) و در نتیجه بروز زمستان سرد (گرم) در منطقه میشود.
برهمکنش وردسپهر-پوشنسپهر
فرایافتهای اویلری
تابعهای متعامد تجربی
مد پیشرو
تاوه قطبی
زمستان سرد
2013
05
22
89
104
https://www.ijgeophysics.ir/article_40604_c35121dee6f9a67348c77f9a452c882a.pdf
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1392
7
1
ادامة فروسوی دادههای گرانی با استفاده از روش تکرار و تبدیل فوریه
مریم
اصلانیفر
وحید
ابراهیمزاده اردستانی
محاسبه ادامۀ فروسوی دادههای گرانی در صفحۀ افقی زیر زمین از روش تبدیل فوریه یک روش ناپایدار است. در این مقاله یک روش تکرار برای محاسبه ادامۀ فروسوی دادههای گرانی در صفحۀ افقی که زیر سطح زمین قرار دارد عرضه میشود. روش تکرار با استفاده از برنامۀ رایانهای نوشته شده و برای مدلهای متفاوت بررسی میشود. سپس این روش با روش تبدیل فوریه برای محاسبه ادامۀ فروسوی دادههای گرانی برای مدل مصنوعی مورد مقایسه قرار میگیرد. پس از آن مقدار کمی نوفه به مدل مصنوعی اضافه و ادامۀ فروسوی دادههای گرانی از روش تکرار در صفحۀ افقی زیر زمین محاسبه و میزان تغییرات میدان گرانی بررسی میشود. سپس ادامۀ فروسوی دادههای گرانی با استفاده از روش تکرار برای مدل واقعی بررسی میشود. مشاهده میشود که روش تکرار برای محاسبه ادامۀ فروسوی دادههای گرانی نسبت به روش تبدیل فوریه در فاصلۀ پایینتری از سطح زمین میدان گرانی را محاسبه میکند و میدان گرانی محاسبه شده به روش تکرار، پایداری خوبی نسبت به میدان گرانی محاسبه شده از روش تبدیل فوریه دارد.
ادامۀ فروسو
پایداری
دادههای گرانی
روش تکرار
صفحۀ افقی
2013
05
22
105
115
https://www.ijgeophysics.ir/article_40605_61e0a185bd72deea890f526e9273ae51.pdf
مجله ژئوفیزیک ایران
IJG
2008-0336
2008-0336
1392
7
1
زمینشناسی و اکتشافات ژئوفیزیکی در کانسار آهن ساغند
امیر
غلامیپور سیسختی
محمدرضا
حیدریان شهری
خسرو
ابراهیمی نصرآبادی
غلامرضا
هاشمی مرند
کانسار آهن ساغند تیپ ذخایر اسکارن منیزیمی است که در اثر نفوذ تودههای آذرین گرانیتی ژوراسیک در واحدهای کربناته شکل گرفته است. چهار واحد سنگی میکاشیست، گنیس، اسکارن و آهک در منطقه وجود دارد. عمده رخنمون تودههای آهندار در واحد اسکارنی است که تقریبا در مرکز منطقه قرار دارد. براساس نقشه RTP مغناطیس سه بیهنجاری مغناطیسی A، B و C در منطقه وجود دارد. نقشه گرادیان اول قائم نشان میدهد که بیهنجاری A منابع کمعمق و سطحی دارد همانگونه که قسمتی از آن بر بیرونزدگیهای آهن منطبق است. بیهنجاری B که بر آبرفت منطبق است در قسمت غربی منابع کمعمق در نقشه گرادیان اول قائم نیز نشان میدهد. اما قسمت شرقی بیهنجاری Bپاسخی ندارد. بیهنجاری C نیز که بر آبرفت منطبق است در نقشه گرادیان اول قائم پاسخی ندارد. با توجه به نقشههای فراسو مشخص میشود که فقط بیهنجاری A و قسمت غربی بیهنجاری B دارای پاسخ عمقی هستند و احتمالا منبع آنها کانیسازی آهن در عمق هستند. بهعلت پذیرفتاری مغناطیسی بسیار زیاد مگنتیت در کانسار آهن نسبت به دیگر واحدهای سنگی، بهترین منبع ایجادکننده بخش غربی بیهنجاری B که بر آبرفت منطبق است میتواند مگنتیت در تودههای آهندار پوشیده باشد. دو بیهنجاری در دادههای گرانیسنجی وجود دارد. با توجه به نقشههای گرادیان اول قائم و فراسو اولین اولویت حفاری روی بیهنجاری A تشخیص داده شد که بر بیرونزدگیهای کانسار منطبق است. دومین اولویت حفاری روی قسمت غربی بیهنجاری B شناسایی شد که بر آبرفت منطبق است. این نتایج حفاری هماهنگ با پاسخ مغناطیسی نقشههای گرادیان اول قائم و فراسو است و آنها را تایید میکند.
کانسار آهن ساغند
بیهنجاری
مغناطیسسنجی
گرانیسنجی
مگنتیت
2013
05
22
116
132
https://www.ijgeophysics.ir/article_40606_9498635568499450f60b914e0a18452d.pdf